Οι ορεσίβιοι γορίλες προσπαθούν να βγουν από την ομίχλη

Αυξήθηκε ο πληθυσμός

Οι ορεσίβιοι γορίλες έγιναν γνωστοί από την ταινία «Γορίλες στην ομίχλη»  

Κιγκάλι, Ρουάντα

Ο πληθυσμός των ορεσίβιων γοριλών στο βασικό τους καταφύγιο στην κεντρική Αφρική αυξήθηκε κατά 25% τα τελευταία επτά χρόνια -μια εντυπωσιακή ανάκαμψη για ένα υποείδος που αντιμετωπίζει κρίσιμο κίνδυνο εξαφάνισης.
Ο μεγαλύτερος από τους δύο πληθυσμούς ορεσίβιου γορίλα ζουν στην οροσειρά της Βιρούνγκα, στην οποία υπάρχουν τρία συνεχόμενα εθνικά πάρκα της Ρουάντας, της Λαϊκής Δημοκρατίας

Συμφωνία 13 χωρών σε ιστορική σύνοδο κορυφής για τις τίγρεις

Γουργουρητά αισιοδοξίας

• 
  12

---

Τουλάχιστον τρία υποείδη τίγρης εξαφανίστηκαν τον τελευταίο αιώνα. Εδώ, η απειλούμενη τίγρη της Σιβηρίας.   (Φωτογραφία:  Associated Press )

---

Αγία Πετρούπολη, Ρωσία
Σχέδιο για τον διπλασιασμό των τίγρεων έως το 2022 συμφώνησαν ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Κινέζος ομόλογός του Ουέν Τζιαμπάο, και οι κυβερνήσεις των δέκα ακόμα χωρών όπου επιζούν τα απειλούμενα αιλουροειδή.
Με τον συνολικό πληθυσμό των τίγρεων να έχει συρρικνωθεί τον τελευταίο αιώνα από τα 100.000 στα 3.200 άτομα, το είδος απειλείται με ολική «καταστροφή» δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος.
Από τα εννέα υποείδη τίγρεων που υπήρχαν στον πλανήτη πριν από 100 χρόνια, τουλάχιστον τα τρία έχουν εξαφανιστεί.
«Είναι πολύ σημαντικό να σώσουμε αυτό το υπέροχο, αυτοκρατορικό πλάσμα για τις μελλοντικές γενιές» είπε ο Πούτιν, προεδρεύων του Διεθνούς Φόρουμ για τη Διατήρηση των Τίγρεων, το οποίο πραγματοποιείται στην Αγία Πετρούπολη από τις 21 έως 24 Νοεμβρίου.
Είναι η πρώτη διεθνής σύνοδος υψηλού επιπέδου αφιερωμένη στη σωτηρία ενός συγκεκριμένου είδους.
Η διακήρυξη της συνόδου θέτει σε εφαρμογή στρατηγικό σχέδιο για τον διπλασιασμό των τίγρεων που ζουν στην άγρια φύση έως το 2022. Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από τον οδικό χάρτη που επεξεργάζεται η σύνοδος την Τετάρτη.
Την επόμενη πενταετία θα πρέπει να δαπανηθούν 350 εκατομμύρια δολάρια, ανακοίνωσαν οι συντονιστές της συνόδου, η WWF και η Παγκόσμια Τράπεζα.
Δύσπιστες παραμένουν πάντως ορισμένες περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες κατηγορούν τις κυβερνήσεις για αδράνεια στην αντιμετώπιση των λαθροθήρων, της σημαντικότερης απειλής για τα ασιατικά αιλουροειδή.
Το κλειδί για την επιτυχία της συνόδου είναι η σύσταση μιας κοινοπραξίας για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου άγριας ζωής, επισήμανε ο Τζον Στέλαρ της CITES, της Σύμβασης του ΟΗΕ για τo Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών.
Όπως αναφέρει ο απεσταλμένος του Reuters, η Ινδία είναι σήμερα το διεθνές κέντρο του παράνομου εμπορίου τίγρεων, ακολουθούμενη από την Κίνα. Μέλη των νεκρών τίγρεων γίνονται συστατικά για παραδοσιακά φάρμακα και αφροδισιακά στην Κίνα και άλλες χώρες, ενώ οι προβιές τους πωλούνται στη μαύρη αγορά έως και 35.000 ευρώ έκαστη.
Το θετικό είναι ότι, λίγες ημέρες πριν την έναρξη της συνόδου, η οργάνωση Traffic για τις τίγρεις (συνεργασία των οργανώσεων WWF και IUCN) πέτυχε συμφωνία με τους λαθροθήρες της Μιανμάρ, από τους οποίους ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό το λαθρεμπόριο.
Οι 13 χώρες στις οποίες ζουν σήμερα τίγρεις είναι: Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Μπανγκλαντές, Μπουτάν, Μυανμάρ, Ινδονησία, Λάος, Μαλαισία, Καμπότζη, Νεπάλ, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ.
Newsroom ΔΟΛ

Aνασκαφές σε ναυάγιο ύστερων ελληνιστικών χρόνων

Φορτίο αμφορέων τύπου Brindisi

Κατάφορτο από εμπορικούς αμφορείς, που χρονολογούνται στα τέλη του 2ου ή τις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ.,είναι το ναυάγιο της ύστερης ελληνιστικής περιόδου στη νήσο Στύρα του Νοτίου Ευβοϊκού. Οι εργασίες της 1ης ανασκαφικής περιόδου ολοκληρώθηκαν κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο 2010.
Το ναυάγιο είχε αξιολογηθεί ως ιδιαίτερα ενδιαφέρον λόγω του φορτίου του όσο και λόγω της αυξημένης πιθανότητας εύρεσης των ξύλινων λειψάνων του σκαριού, εντοπίστηκε το 2007.
Κατά την ερευνητική περίοδο του 2010, ολοκληρώθηκε η αποτύπωση των επιφανειακών ευρημάτων του ναυαγίου με χρήση φωτογραμμετρικής μεθόδου, εκπονήθηκαν φωτομωσαϊκά υψηλής ευκρίνειας και διενεργήθηκαν δύο προκαταρκτικές ανασκαφικές τομές στη βαθιά και ρηχή ζώνη του ναυαγίου, προκειμένου να γίνει κατανοητή η διαστρωμάτωση ευρημάτων και ιζηματογενών αποθέσεων.

Διερεύνηση του ναυαγίου με ανιχνευτή μετάλλων

Από το χώρο του ναυαγίου ανελκύστηκαν χαρακτηριστικοί αμφορείς τύπου Brindisi, αγγεία βρώσεως και πόσεως, λίθινη λεκάνη (νιπτήρας), μπρούντζινα και σιδερένια καρφιά, τμήματα της εξάρτησης του πλοίου και τμήματα κεράμων που πιθανότατα προέρχονται από στεγασμένη υπερκατασκευή της πρύμνης. Ιδιαίτερης σημασίας θεωρούνται τα ευρεθέντα, μικρά τμήματα χάλκινων αγαλμάτων φυσικού μεγέθους, καθώς και τα δύο πόδια ανακλίντρου που συλλέχθηκαν εν μέσω του φορτίου των αμφορέων.
Η παρουσία τους φαίνεται να υποδηλώνει ότι εκτός του κεραμικού φορτίου, στο πλοίο μεταφέρονταν και είδη πολυτελείας, ενδεχομένως και γλυπτά σε ακέραιη ή αποσπασματική κατάσταση. Τέλος, μέσα στις αποθέσεις της άμμου, αποκαλύφθηκαν σε καλή κατάσταση λείψανα του ξύλινου σκαριού (νομείς και πέτσωμα).
Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 36 καταδυόμενοι ερευνητές, επτά διαφορετικών ειδικοτήτων (αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, τοπογράφοι, συντηρητές, φωτογράφοι, επαγγελματίες δύτες, φυσικοί). Τη διεύθυνση της έρευνας είχε ο καταδυόμενος αρχαιολόγος της ΕΕΑ, Γ. Κουτσουφλάκης με αναπληρωτές διευθυντές τους καταδυόμενους αρχαιολόγους Χρ. Παπαδοπούλου και Η. Σπονδύλη. Η έρευνα προβλέπεται να συνεχιστεί και το 2011.
ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

Διεθνείς διαπραγματεύσεις για τη σωτηρία του ερυθρού τόνου και της τίγρης

Θέμα ζωής ή θανάτου

Απογοητευτική η κατάσταση για τους επιζώντες   (Φωτογραφία:  Associated Press

Copyright 2010

The Associated Press All Rights Reserved
Associated Press text, photo, graphic, audio and/or video material shall not be published, broadcast, rewritten for broadcast or publication or redistributed directly or indrectly in any medium. Neither these AP Materials nor any portion thereof may be stored in a computer except for personal and non-commercial use. The AP will not be held liable for any delays, inaccuracies, errors or omissions therefrom or in the transmission or delivery of all or any part thereof or for any damages arising from any of the foregoing.

)

Αγία Πετρούπολη, Ρωσία

Η επιβίωση ή η εξαφάνιση δύο άγριων ειδών δεν αποκλείεται να κριθεί τις επόμενες ημέρες: Στη Γαλλία, οι αλιευτικές χώρες διαπραγματεύονται όρια για το κυνήγι του σπάνιου -και πανάκριβου- ερυθρού τόνου. Στη Ρωσία, την ίδια ώρα, τρόποι προστασίας των τίγρων αναζητώνται στην πρώτη διεθνή σύνοδο που συγκαλείται ειδικά για ένα απειλούμενο ζώο.
Από τις 100.000 τίγρεις που εκτιμάται ότι υπήρχαν πριν από έναν αιώνα, μόλις 3.000 υπολογίζεται ότι απομένουν σήμερα, διάσπαρτες σε 13 χώρες. Μόνο την τελευταία δεκαετία, οι πληθυσμοί τους έχουν μειωθεί κατά 40%. Από τα εννέα υποείδη τίγρεων που υπήρχαν πριν από έναν αιώνα, τουλάχιστον τρία έχουν πλέον εξαφανιστεί: οι τίγρεις της Ιάβας, του Μπαλί και της Κασπίας.
Και αν οι τάσεις αυτές συνεχιστούν, οι τίγρεις θα μπορούσαν να εκλείψουν από τη φύση σε περίπου 12 χρόνια.
Η προειδοποίηση της WWF για την επερχόμενη εξαφάνιση του είδους έρχεται από το Διεθνές Φόρουμ για τη Διατήρηση των Τίγρεων, το οποίο πραγματοποείται στην Αγία Πετρούπολη από τις 21 έως 24 Νοεμβίου.
Είναι η πρώτη συνάντηση υψηλού επιπέδου για τη σωτηρία ενός συγκεκριμένου απειλούμενου είδους.
Ο Ρώσος πρωθυπουργός θα προεδρεύει της συνόδου, στην οποία αναμένονται κι άλλοι σημαντικοί ηγέτες όπως ο Κινέζος πρωθυπουργός Ουέν Τζιαμπάο.
Τη λεγόμενη «Σύνοδο των Τίγρεων» διοργανώνει η Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τις Τίγρεις, την οποία ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ρόμπερτ Ζέλικ.
Για την αναστροφή της κατάστασης, αναφέρει ο απεσταλμένος του AFP, απαιτούνται κυρίως η καταπολέμηση της λαθροθηρίας, η δημιουργία διασυνοριακών προστατευτόμενων περιοχών και η ενημέρωση των πολιτών σε χώρες όπως η Κίνα, στην οποία χρησιμοποιούνται παραδοσιακά φάρμακα και αφροδισιακά με συστατικά από τίγρεις.

Διαπραγματεύσεις ψαράδων
Στο Παρίσι, στο μεταξύ, συνεχίζονται οι διεθνείς διαπραγματεύσεις της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση των Θυννοειδών Ατλαντικού (ICCAT), με 48 χώρες-μέλη.
Βασικό πεδίο διαμάχης είναι τα όρια για την αλιεία του ερυθρού τόνου του Ατλαντικού, ενός ψαριού που φτάνει σε βάρος τα 650 κιλά και πωλείται μέχρι και 1.000 δολάρια το κιλό στη χονδρική αγορά. Το 80% της αλιευόμενης ποσότητας ικανοποιεί την αγάπη των Ιαπώνων για πιάτα σούσι.
Όμως οι πληθυσμοί του έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 80% από τη δεκαετία του 1970.
Η ανησυχητική μείωση είναι εμφανής, ωστόσο ο υπολογισμός των αποθεμάτων που μένουν είναι δύσκολος.
Η εκπρόσωπος των ΗΠΑ στη συνάντηση της ICCAT επισήμανε αυτή την αβεβαιότητα και ζήτησε μείωση των ορίων για το 2011.
Ασαφές παραμένει ωστόσο ποια στάση θα τηρήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναφέρει το Reuters. Οι αλιευτικές χώρες-μέλη της Μεσογείου κατάφεραν να καταρρίψουν τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ζητούσε μείωση των ορίων παρά την οικονομική επιβάρυνση που θα επέφερε αυτό στους ψαράδες.
Οι χώρες που αλιεύουν τον περισσότερο ερυθρό τόνο του Ατλαντικού είναι η Ισπανία και η Γαλλία.
Εκτός από το βόρειο Ατλαντικό, το γιγάντιο ψάρι ζει επίσης στον Κόλπο του Μεξικού και στη Μεσόγειο. Στα ελληνικά νερά, νεαροί ερυθροί τόνοι μεταφέρονται σε ιχθυοτροφία, γνωστά ως «παχυντήρια τόνου», για να πάρουν βάρος.
Παραμένει άγνωστο αν οι φετινές διαπραγματεύσεις θα οδηγήσουν σε μείωση των ορίων αλιείας. Για το 2010, η ICCAT είχε θέσει το όριο στους 13.500 τόνους -οι επιστημονικοί σύμβουλοι της Επιτροπής εκτίμησαν ότι το όριο αυτό δίνει τουλάχιστον 60% πιθανότητα ανάκαμψης των αποθεμάτων έως το 2022.
Νωρίτερα φέτος, πρόταση για την απαγόρευση του διεθνούς εμπορίου ερυθρού τόνου απορρίφθηκε σε διάσκεψη του ΟΗΕ για τα απειλούμενα είδη. Βασικός αντιρρησίας ήταν τότε η Ιαπωνία, όπου καταναλώνεται σχεδόν το σύνολο της παραγωγής.

Newsroom ΔΟΛ

Κάμερα των 570 Megapixel θα αναζητήσει τη μυστηριώδη «σκοτεινή ενέργεια»

Μετρώντας την επιτάχυνση του Σύμπαντος

H κατασκευή της γιγάντιας κάμερας αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του Δεκεμβρίου (Πηγή: Fermilab) 

Oυάσινγκτον

Φωτογραφίζοντας μακρινούς γαλαξίες με ανάλυση 570 Megapixel, η Κάμερα Σκοτεινής Ενέργειας, μια από τις μεγαλύτερες φωτογραφικές μηχανές του κόσμου, θα προσπαθήσει να δώσει λύση σε ένα μυστήριο κοσμικών διαστάσεων: Τι είναι αυτό που αναγκάζει το Σύμπαν να διαστέλλεται με ολοένα αυξανόμενη ταχύτητα;
Το γιγάντιο μηχάνημα, του οποίου η κατασκευή ολοκληρώνεται εντός του Δεκεμβρίου στο αμερικανικό εργαστήριο Fermilab, θα μετρήσει τις ταχύτητες 300 εκατομμυρίων γαλαξιών σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει τη φύση της λεγόμενης σκοτεινής ενέργειας.
Η σκοτεινή ενέργεια είναι μια υποθετική δύναμη που δρα αντίθετα από τη βαρύτητα και αναγκάζει έτσι τους γαλαξίες να απομακρύνονται μεταξύ τους με ταχύτητα που όλο και αυξάνεται.
Οι πρώτες υποψίες για την ύπαρξη της μυστηριώδους δύναμης ήρθαν το 1998, όταν οι αστρονόμοι ανακάλυψαν μακρινούς γαλαξίες που απομακρύνονται από τον δικό μας πιο γρήγορα από το αναμενόμενο.
Οι υπολογισμοί που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια δείχνουν ότι δύναμη που προκαλεί την επιτάχυνση είναι βασικό συστατικό του Σύμπαντος -αντιστοιχεί στο 75% της συνολικής του υλοενέργειας, τη στιγμή που η κανονική ύλη περιορίζεται μόλις στο 5%.
Όμως, παρόλο που είναι πανταχού παρούσα, κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς είναι η σκοτεινή ενέργεια.
«Δεν γνωρίζουμε γιατί το Σύμπαν επιταχύνεται. Αυτός είναι ο λόγος που πραγματοποιούμε την Έρευνα Σκοτεινής Ενέργειας» δήλωσε στο περιοδικό Wired ο Τζος Φρίμαν, επικεφαλής του εγχειρήματος. «Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη φύση της σκοτεινής ενέργειας, είπε.
Οι αισθητήρες CCD της γιγάντιας κάμερας, μια παραλλαγή των αισθητήρων στις κοινές ψηφιακές κάμερες, μπορούν να δουν γαλαξίες 10 εκατομμύρια φορές πιο αμυδρούς από ό,τι μπορεί να δει το ανθρώπινο μάτι.
Οι 120 επιστήμονες που συμμετέχουν στην Έρευνα Σκοτεινής Ενέργειας (από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γερμανία, την Ισπανία και τη Βραζιλία) θα χρησιμοποιήσουν το όργανο για να μελετήσουν 300 εκατομμύρια γαλαξίες.
Όσο ταχύτερα απομακρύνεται ένας γαλαξίες από τη Γη, τόσο περισσότερο το φως του φαίνεται να μετατοπίζεται προς το ερυθρό χρώμα. Όσο μεγαλύτερη η ταχύτητα, τόσο μεγαλύτερη αυτή η μετατόπιση προς το ερυθρό.
Η Κάμερα Σκοτεινής Ενέργειας, κόστους 35 εκατ. δολαρίων, είναι σχεδιασμένη να μετρά την ερυθρά μετατόπιση με πολύ μεγάλη ακρίβεια, προσφέροντας πιο αξιόπιστες εκτιμήσεις για τον ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος.
Μετά την ολοκλήρωσή του, το μηχάνημα θα εγκατασταθεί στο τηλεσκόπιο Bianco, που βρίσκεται ψηλά στις Άνδεις της Χιλής.
Η αναζήτηση της σκοτεινής ενέργειας προγραμματίζεται να αρχίσει τον Οκτώβριο του 2011.

Newsroom ΔΟΛ

Διαστημική «χιονοθύελλα» βρέθηκε να μαίνεται γύρω από κομήτη

To Deep Impact αναφέρει

Τα στίγματα που διακρίνονται στην εικόνα ουσιαστικά είναι παγάκια διαφόρων μεγεθών   (Φωτογραφία:  NASA/JPL )

Ουάσινγκτον

Δημοσιεύτηκαν από τη NASA οι εικόνες που κατέγραψε η αποστολή Deep Impact στη διάρκεια του πρόσφατου κοντινού περάσματος από τον κομήτη Χάρτλεϊ-2. Τα χιλιάδες στίγματα που διακρίνονται στις εικόνες είναι κομμάτια πάγου που εκτοξεύονται από την επιφάνεια μαζί με πίδακες διοξειδίου του άνθρακα.
Δεδομένου ότι οι κομήτες θεωρούνται κατάλοιπα από τον σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος, πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, οι νέες εικόνες ίσως προσφέρουν στοιχεία όχι μόνο για τους κομήτες, αλλά και για τη γέννηση των πλανητών.
«Όταν είδαμε όλα αυτά τα στίγματα να περιβάλλουν τον πυρήνα [του κομήτη], πραγματικά μας έπεσαν τα σαγόνια» σχολίασε ο Πιτ Σουλτζ του Πανεπιστημίου Μπράουν στις ΗΠΑ.
Οι κομήτες, ή «βρόμικες χιονόμπαλες» όπως τους αποκαλούν οι αστρονόμοι, είναι γνωστό ότι αποτελούνται από πάγους και σκόνη, και όχι από συμπαγή βράχια όπως οι αστεροειδείς.
Οι κομήτες που περνούν περιοδικά από τη γειτονιά της Γης προέρχονται από πολύ μακριά: ξεκίνησαν από το λεγόμενο Νέφος του Όορτ, έναν πληθυσμό δισεκατομμυρίων κομητών, ο οποίος βρίσκεται στις παρυφές του Ηλιακού Συστήματος, σχεδόν ένα έτος φωτός μακριά από τον Ήλιο.
Οι νέες εικόνες υποδεικνύουν ότι, καθώς ο κομήτης πλησιάζει τον Ήλιο, η ακτινοβολία θερμαίνει πάγο διοξειδίου του άνθρακα (ξηρό πάγο) που κρύβεται λίγο κάτω από τη σαθρή επιφάνεια του Χάρτλεϊ-2. Καθώς εξαχνώνεται (μετατρέπεται κατευθείαν από πάγος σε αέριο) και εκτοξεύεται στο Διάστημα, το διοξείδιο του άνθρακα παρασύρει μαζί του κομμάτια πάγου νερού.
Τα στίγματα που διακρίνονται στις φωτογραφίες ουσιαστικά είναι μεγάλα παγάκια, με μέγεθος όσο μια μπάλα του γκολφ, μέχρι μια μπάλα του μπάσκετ.
Όπως εξήγησε ο Μάικλ Α'Χιρν, υπεύθυνος της αποστολής στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, «είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε κομμάτια πάγου στο νέφος που περιβάλλει έναν κομήτη, ή πίδακες που τροφοδοτούνται σίγουρα από αέριο διοξείδιο του άνθρακα».
Φαίνεται όμως ότι ο Χάρτλεϊ-2 διαφέρει από άλλους κομήτες.
Το Deep Impact είχε γίνει πρωτοσέλιδο το 2005, όταν έστειλε ένα βλήμα να συντριβεί ελεγχόμενα στην επιφάνεια του κομήτη Τέμπελ-1, προκειμένου να μελετήσει τα συντρίμμια και να προσδιορίσει τη σύστασή τους.
Ο Τεμπλ-1 ήταν γενικά πιο ομοιογενής και, παρόλο που εκτόξευε πίδακες ατμού, δεν βρέθηκε να εκτοξεύει παγάκια στο Διάστημα (στην ένθετη εικόνα, ο πυρήνας του Τεμπλ-1 συγκριτικά με στον πυρήνα του Χάρτλεϊ-2).
Ο Χάρτλεϊ-2 ήταν ο πέμπτος κομήτης που εξετάζουν οι αστρονόμοι από σχετικά μικρή απόσταση.
Μια μεγάλη έκπληξη ήρθε το 2004, όταν η αποστολή Stardust συνέλεξε δείγματα από την ουρά του κομήτη Βιλντ-2 και τα έφερε στη Γη. Οι ερευνητές εντόπισαν τότε υλικά που θα μπορούσαν να είχαν σχηματιστεί μόνο σε υψηλές θερμοκρασίες, παρατήρηση που ανατρέπει τις θεωρίες για τον σχηματισμό των κομητών σε πολύ μεγάλες αποστάσεις από τον Ήλιο.
«Οι πυρήνες των κομητών που έχουμε εξετάσει από κοντά είναι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους [...] Αυτό που θέλουμε είναι να καταλάβουμε γιατί υπάρχουν αυτές οι διαφορές, τη στιγμή που δεν υπάρχουν προφανείς διαφορές στις διαδικασίες σχηματισμού τους» σχολίασε ο υπεύθυνος της αποστολής Μάικ Α'Χιρν.

Newsroom ΔΟΛ

Μύκονος: Το καλύτερο νησί της Ευρώπης

Mε τη βράβευση της Μυκόνου ως του καλύτερου ευρωπαϊκού νησιού σύμφωνα με το περιοδικό «Conde Nast Traveler», δόθηκε μια ισχυρή νότα αισιοδοξίας στην αποστολή της Ελλάδας, στο Λονδίνο, στη Διεθνή Τουριστική Εκθεση του Λονδίνου World Travel Market 2010.
Το Conde Nast Traveler Readers� Choice Award που κερδίζει η Μύκονος στην κατηγορία «Best European Island» για έβδομη συνεχή χρονιά παραδόθηκε στον υφυπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού, Γιώργο Νικητιάδη, από τον επικεφαλής του περιοδικού John Hillock, σε ειδική εκδήλωση στο περίπτερο του ΕΟΤ στην έκθεση, παρουσία του προέδρου του ΕΟΤ και όλης της ελληνικής αποστολής.
Η άποψη αυτή των αναγνωστών του μεγαλύτερου ταξιδιωτικού περιοδικού των ΗΠΑ και ολόκληρου του κόσμου, έχει ήδη ανακοινωθεί στο τεύχος Νοεμβρίου του περιοδικού, όπου φαίνεται ότι η Μύκονος ξεπέρασε και πάλι τα πλέον ανταγωνιστικά νησιά της Μεσογείου και της Νότιας Ευρώπης στην κατηγορία «Καλύτερο Ευρωπαϊκό Νησί», μεταξύ των οποίων την Ίμπιζα, το Κάπρι, τη Μαδέρα και τη Μαγιόρκα, συμπληρώνοντας τη μεγαλύτερη συνολικά βαθμολογία (78.0).
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Πολική αρκούδα: «απειλούμενη» ή «είδος προς εξαφάνιση»;

Την ικανοποίησή τους εκφράζουν οικολογικές οργανώσεις στις ΗΠΑ μετά την απόφαση ομοσπονδιακού δικαστηρίου να ζητήσει, μετά από μπαράζ αγωγών, εξηγήσεις από την κυβέρνηση Ομπάμα με ποια αιτιολογία οι πολικές αρκούδες θεωρούνται «απειλούμενο είδος» και όχι «είδος προς εξαφάνιση». Το αρμόδιο υπουργείο Εσωτερικών καλείται μάλιστα να δώσει πειστικές απαντήσεις έως τις 23 Δεκεμβρίου.

Το θέμα δεν είναι τόσο... διαδικαστικό όσο ίσως ακούγεται. Εάν η πολική αρκούδα - που χαρακτηρίστηκε «απειλούμενο είδος» το 2008, επί προεδρίας Τζορτζ Μπους - ενταχθεί στον κατάλογο των ειδών που κινδυνεύουν με αφανισμό, αυτό θα μπορούσε να έχει συνέπειες ακόμη και για την πανίσχυρη βιομηχανία εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η προστασία του εντυπωσιακού ζώου στο φυσικό του περιβάλλον θα πρέπει να ενισχυθεί, κάτι που ενδέχεται να πυροδοτήσει περιορισμούς στις επιχειρήσεις εξόρυξης.

Στην απόφασή του, ο δικαστής αναφέρει πως δεν είναι απαραίτητο ένα είδος να βρίσκεται ένα βήμα πριν από τον αφανισμό προκειμένου να χαρακτηριστεί «είδος προς εξαφάνιση» και κατά συνέπεια το υπουργείο κακώς είχε εντάξει την πολική αρκούδα στη λίστα των απειλούμενων ειδών. Είχε προηγηθεί η κατάθεση αγωγής από τη ΜΚΟ "Center for Biological Diversity" σε μια προσπάθεια να εξασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή προστασία για το μεγαλύτερο σαρκοφάγο του κόσμου. «Ο δικαστής έριξε το μπαλάκι στον πρόεδρο Ομπάμα», δήλωσε ο διευθυντής της οργάνωσης "Climate Law Institute". «Ελπίζουμε αντί να συνεχίσει να υπερασπίζεται τις λανθασμένες πολιτικές της κυβέρνησης Μπους, ο Ομπάμα να κάνει το σωστό για την πολική αρκούδα».

Να σημειωθεί ότι τον περασμένο μήνα μια τεράστια έκταση 517 στρεμμάτων στην Αλάσκα χαρακτηρίστηκε προστατευόμενη περιοχή ως φυσικό περιβάλλον της πολικής αρκούδας, γεγονός που πυροδότησε έντονες επικρίσεις από την πλευρά της κυβέρνησης της πολιτείας.

Κλιματική... αλλαγή στο Κονγκρέσο

Σε ό,τι αφορά την περιβαλλοντική ατζέντα του Μπαράκ Ομπάμα, το αμφιλεγόμενο ζήτημα των πολικών αρκούδων δεν είναι το μοναδικό που θα αποτελέσει πραγματική πρόκληση για τον Αμερικανό πρόεδρο και τους επιτελείς του. Το νέο Κογκρέσο - περιλαμβανομένου του επικρατέστερου για την προεδρία της Βουλής, του Ρεπουμπλικανού Τζον Μπέινερ - δεν θα είναι ιδιαίτερα... φιλικό προς το περιβάλλον και τις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις γύρω από την κλιματική αλλαγή. Οι Ρεπουμπλικανοί –και στη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά όχι μόνο εκεί- έχουν ξεκαθαρίσει ότι σκοπεύουν να διενεργήσουν έρευνες γύρω από τις δραστηριότητες και τις αποφάσεις κυβερνητικών οργάνων, με πρώτη την Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας.

Μεταξύ αυτών και η απόφαση ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα απειλούν την υγεία συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή. Η υπηρεσία έχει κληθεί να πραγματοποιήσει ελέγχους και να επιβάλει περιορισμούς και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις περιμένουν με ενδιαφέρον να δουν πώς θα ενεργήσει τους επόμενους μήνες εν μέσω πιέσεων από μια Βουλή των Αντιπροσώπων, στην οποία οι μισοί Ρεπουμπλικανοί αμφισβητούν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

NAFTEMPORIKI

Η ελπίδα δεν εξαφανίζεται

Οι διεθνείς προσπάθειες ανακόπτουν τη μείωση της βιοποικιλότητας στη Γη

Ιστορία επιτυχίας: ο κόνδορας της Καλιφόρνιας επέστρεψε από το χείλος της εξαφάνισης

Ουάσινγκτον

Το ένα πέμπτο όλων των σπονδυλωτών ζώων απειλείται σήμερα με εξαφάνιση, ωστόσο η κατάσταση θα ήταν αρκετά χειρότερη αν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι κυβερνήσεις κάθονταν με σταυρωμένα χέρια, δείχνει νέα, σημαντική μελέτη, της οποίας η δημοσίευση συμπίπτει με τη διάσκεψη του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα.
Η έρευνα που δημοσιεύουν στο περιοδικό Science 170 ερευνητές σε όλο τον κόσμο κοίταξαν την κατάσταση των 25.000 ειδών που έχουν καταχωρηθεί ως σήμερα στη λεγόμενη Κόκκινη Λίστα της Διεθνούς Ένωση Διατήρησης της Φύσης (IUCN).
Η ανάλυση δεν κάλυψε όλες τις ομάδες οργανισμών στη Γη, αλλά περιορίστηκε στις βασικές ομάδες σπονδυλόζωων -θηλαστικά, πτηνά, αμφίβια και ψάρια.
Όπως αναφέρει το Reuters, η μελέτη αποκάλυψε ότι, κατά μέσο όρο, 50 είδη μετακινούνται κάθε χρόνο μια βαθμίδα της IUCN πιο κοντά στο χείλος της εξαφάνισης.
Παρά τη δραματική αυτή εικόνα, η μελέτη διαψεύδει η άποψη ότι ο άνθρωπος δεν κάνει ή δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα: Οι ερευνητές καταγράφουν τις περιπτώσεις 64 ειδών των οποίων η κατάσταση βελτιώθηκε, συμπεριλαμβανομένων τριών ειδών που εξαφανίστηκαν από τη φύση αλλά εισήχθησαν εκ νέου στο φυσικό τους περιβάλλον: τον κόνδορα της Καλιφόρνια Gymnogyps californianus, το αμερικανικό κουνάβι Mustela nigripes και το άλογο της Μογγολίας Equus ferus przewalskii.
Χωρίς τις προσπάθειες οργανώσεων και κυβερνήσεων, εκτιμούν χονδρικά οι ερευνητές, ο ρυθμός απώλειας της βιοποικιλότητας θα ήταν έως και 20% υψηλότερος, αναφέρει το AFP.
Αρκετές προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι ο ρυθμός εξαφάνισης ειδών είναι σήμερα 100 με 1.000 φορές υψηλότερος από τον κανονικό και παίρνει διαστάσεις μαζικής εξάλειψης ειδών.
Ωστόσο, μια δεύτερη μελέτη που δημοσιεύεται στο ίδιο τεύχος του Science προειδοποιεί ότι τα σημερινά υπολογιστικά μοντέλα για την εκτίμηση των μελλοντικών απωλειών βιοποικιλότητας δεν είναι αξιόπιστα.
«Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε αν θα χάσουμε το 1% της βιοποικιλότητας ή ανάμεσα σε 40% και 50% έως το 2050» επισημαίνει στο περιοδικό Nature ο Ενρίκε Περέιρα του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας, επικεφαλής της μελέτης.
Η βιοποικιλότητα είναι το θέμα ακόμα 16 μελετών που δημοσιεύονται ταυτόχρονα σε ειδικό τεύχος του βρετανικού Philosophical Transaction of the Royal Society. H περίληψη επιβεβαιώνει τις προηγούμενες μελέτες: «Υπάρχουν πολύ ισχυρές ενδείξεις ότι ο σημερινός ρυθμός εξαφάνισης ειδών υπερβαίνει κατά πολύ ό,τι βλέπουμε στο αρχείο των απολιθωμάτων» γράφουν οι ερευνητές.
Επισημαίνουν ακόμα ότι η επιστήμη εξακολουθεί να αγνοεί ένα μεγάλο, ίσως το μεγαλύτερο, μέρος των ειδών που υπάρχουν στον πλανήτη.
Όλες αυτές οι μελέτες δημοσιεύονται λίγες ημέρες πριν λήξει στην Ιαπωνία η διάσκεψη για τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Βιολογική Ποικιλότητα.
Αν τα σοβαρά εμπόδια τελικά ξεπεραστούν, η διάσκεψη της Ναγκόγια θα καθόριζε συγκεκριμένους στόχος για την προστασία των ενδιαιτημάτων και των ειδών σε όλο τον κόσμο. Όμως τα ανεπτυγμένα και τα αναπτυσσόμενα κράτη έχουν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα και η αισιοδοξία είναι περιορισμένη.
Η διεθνής κοινότητα απέτυχε εξάλλου παταγωδώς σε έναν από τους λεγόμενους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας του ΟΗΕ, ο οποίος προέβλεπε «σημαντική» μείωση του ρυθμού απώλειας βιοποικιλότητας έως το 2010.

Newsroom ΔΟΛ

Οι ωκεανοί της Γης περιέχουν 750.000 άγνωστα είδη

Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη «απογραφή» θαλάσσιας ζωής.

Η μεγαλύτερη «απογραφή» της παγκόσμιας θαλάσσιας ζωής που έχει γίνει μέχρι σήμερα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύονται επισήμως σήμερα στο Λονδίνο, επιβεβαίωσε ότι κάτω από την επιφάνεια των υδάτων κινείται ένας άγνωστος κόσμος, που στο μεγαλύτερο μέρος του παραμένει ανεξερεύνητος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, εκτός από τα περίπου 250.000 θαλάσσια είδη που είναι πια γνωστά, τουλάχιστον 750.000 θαλάσσια είδη δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα. Για το ένα πέμπτο (20%) των ωκεανών συνεχίζουν να μην υπάρχουν ακόμα καθόλου στοιχεία, ενώ για πολλές άλλες θαλάσσιες περιοχές τα διαθέσιμα δεδομένα είναι από ελάχιστα έως ανεπαρκή.

Ειδικότερα όσον αφορά τα ψάρια, που αποτελούν ένα πολύ μικρό τμήμα των οργανισμών των θαλασσών, μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί 16.764 είδη, ενώ περίπου άλλα 5.000 υπολογίζεται ότι υπάρχουν ακόμα. Δεν θα το περίμενε κανείς, αλλά η συντριπτική πλειονότητα των οργανισμών των ωκεανών είναι τα μικρόβια που αποτελούν το 90% του συνολικού βάρους της θαλάσσιας ζωής (ισοδυναμούν με το βάρος 35 ελεφάντων ανά ζωντανό άνθρωπο).

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι, ανά γεωγραφική περιοχή, το ποσοστό των θαλάσσιων ειδών που ακόμα δεν έχουν ανακαλυφθεί, έχει ως εξής: Ευρώπη 10%, βάθη Μεσογείου Θάλασσας 75%, Ν.Αφρική 38%, Ανταρκτική 39 - 58%, Ιαπωνία 80%, Αυστραλία 80%. Είναι φανερό ότι η Μεσόγειος, παρά την εύκολη πρόσβασή της, παραμένει μια από τις πιο ανεξερεύνητες θάλασσες από πλευράς ζωής στους βυθούς της.

Η παγκόσμια Απογραφή Θαλάσσιας Ζωής, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο και τη βρετανική «Τέλεγκραφ», ανακάλυψε συνολικά περισσότερα από 6.000 νέα είδη. Η μελέτη, που κράτησε δέκα χρόνια, κόστισε 470 εκατ. ευρώ και απασχόλησε περισσότερους από 2.700 επιστήμονες, οι οποίοι έκαναν περισσότερες από 540 αποστολές και πέρασαν γύρω στις 9.000 μέρες στις θάλασσες του πλανήτη μας. Προέκυψε έτσι μια καλύτερη εικόνα -αν και σε καμία περίπτωση πλήρης- για τη βιοποικιλότητα των ωκεανών και θαλασσών, η οποία θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τις μελλοντικές θαλάσσιες έρευνες στον 21ό αιώνα.

Η απογραφή ανέδειξε τη σημασία της θάλασσας. «Όλη η επιφανειακή ζωή εξαρτάται από τη ζωή στους ωκεανούς. Η θαλάσσια ζωή παρέχει το μισό από το οξυγόνο μας και ένα μεγάλο μέρος της τροφής μας, ενώ ρυθμίζει και το κλίμα. Είμαστε όλοι πολίτες της θάλασσας», δήλωσε ο συντονιστής της Απογραφής Αυστραλός επιστήμων Ίαν Πόινερ, προσθέτοντας ότι «πολλά όμως μένουν ακόμα άγνωστα».

Το γενικό συμπέρασμα της απογραφής είναι ότι ο θαλάσσιος κόσμος μεταβάλλεται διαρκώς, είναι πιο πλούσιος από ό,τι αναμενόταν, πιο διασυνδεδεμένος μεταξύ του, πιο ευάλωτος στις ανθρώπινες δραστηριότητες και πολύ λιγότερο εξερευνημένος από ό,τι θεωρείτο.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Βρέθηκε» ο παππούς του Τουταγχαμών

Τμήμα αγάλματος του φαραώ Αμενχοτέπ Γ' εντόπισαν Αιγύπτιοι αρχαιολόγοι

Το άγαλμα, από κόκκινο γρανίτη, θα πρέπει να έφτανε συνολικά τα 3 μέτρα (Φωτογραφία: Reuters )

Τμήμα ενός αγάλματος, ηλικίας άνω των 3.000 ετών, που ανήκε στο φαραώ Αμενχοτέπ Γ', τον παππού του Τουταγχαμών, έφεραν στο φως Αιγύπτιοι αρχαιολόγοι, όπως ανακοίνωσε ο γενικός γραμματέας του Ανωτάτου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων, Ζάχι Χαουάς.

Σύμφωνα με τον Ζ.Χαουάς, το άγαλμα βρέθηκε κοντά στη βόρεια είσοδο του ναού του Αμενχοτέπ Γ' και παρουσιάζει το βασιλιά καθισμένο στο θρόνο του μαζί με τον Άμμωνα, έναν από τους σημαντικότερους θεούς της αιγυπτιακής μυθολογίας.
Το τμήμα αυτό του αγάλματος έχει ύψος 1,3 μέτρα και πλάτος 95 εκατοστά. Όπως είπε ο Ζ.Χαουάς είναι «φανταστικό» αφού διακρίνονται πολύ καθαρά όλες οι λεπτομέρειες του προσώπου του φαραώ.
Πρόκειται για το επάνω μισό τμήμα ενός αγάλματος από κόκκινο γρανίτη που οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το μέγεθός του θα πρέπει να έφτανε συνολικά τα 3 μέτρα. Τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί πολλά αγάλματα από κόκκινο γρανίτη στον ταφικό ναό του Αμενχοτέπ Γ' στο Κομ αλ-Χιτάν, στη δυτική όχθη του Λούξορ, στη νότια Αίγυπτο.
Ο Αμενχοτέπ Γ' βασίλεψε στην Αίγυπτο μεταξύ 1390-1352 π.Χ. και θεωρείται παππούς του Τουταγχαμών, με βάση τις αναλύσεις DNA που έγιναν στη μούμια του νεαρού φαραώ και σε άλλες μούμιες μελών της οικογένειάς του.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ/Γαλλικό

Παγκόσμια ανησυχία για το οικοσύστημα του Σερενγκέτι

Θέλουν να κατασκευάσουν δρόμο με κινεζική χρηματοδότηση

Είκοσι επτά κορυφαίοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι εάν υλοποιηθεί το σχέδιο, ο δρόμος θα σταθεί εμπόδιο στη μετανάστευση δύο εκατομμυρίων άγριων ζώων κάθε χρόνο, από την οποία εξαρτάται η επιβίωσή τους.

Έντονες αντιδράσεις παγκοσμίως πυροδοτούν τα σχέδια της κυβέρνησης της Τανζανίας να κατασκευάσει δρόμο που θα διατρέχει το βόρειο τμήμα του Εθνικού Πάρκου του Σερενγκέτι, ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς λόγω της μαζικής μετανάστευσης άγριων ζώων –της μεγαλύτερης στον κόσμο- την οποία φιλοξενεί.

27 κορυφαίοι ερευνητές υπογράφουν κείμενο-έκκληση, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature και στο οποίο προειδοποιούν για κατάρρευση ολόκληρου του οικοσυστήματος. Λένε ότι εάν υλοποιηθεί το σχέδιο, ο δρόμος θα σταθεί εμπόδιο στη μετανάστευση δύο εκατομμυρίων άγριων ζώων κάθε χρόνο, από την οποία εξαρτάται η επιβίωσή τους. «Ο προτεινόμενος δρόμος θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση του μεγαλύτερου εναπομείναντος συστήματος μετανάστευσης στη Γη», καταλήγει το κείμενο. Κάτι τέτοιο θα ήταν, λένε, «εξαιρετικά θλιβερό για μια χώρα που με συνέπεια διαδραματίζει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως στην προστασία (του περιβάλλοντος)».

Εκατοντάδες χιλιάδες ζέβρες, γκνου (αντιλόπες), γαζέλες και άλλα ζώα μεταναστεύουν κάθε χρόνο μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου προς το Βορρά και τον ποταμό Μάρα, πηγή ζωής κατά την ξηρή περίοδο. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η κατασκευή ενός δρόμου θα είχε ολέθρια αποτελέσματα –τη δραματική μείωση πληθυσμών, τη μετάδοση ασθενειών στο οικοσύστημα κ.α.- όπως έχουν καταδείξει αντίστοιχες ανθρώπινες παρεμβάσεις σε άλλα εθνικά πάρκα.

Την ανησυχία της εξέφρασε και η UNESCO, η οποία μάλιστα φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να βγάλει το Εθνικό Πάρκο του Σερενγκέτι από τον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, εάν τελικά ο δρόμος κατασκευαστεί το 2012, όπως προγραμματίζεται. Κάτι τέτοιο μοιάζει όλο και πιθανότερο ενόψει και των εθνικών εκλογών, τον προσεχή μήνα. Άλλωστε ο πρόεδρος Τζακάγια Κικουέτε είχε προαναγγείλει την κατασκευή του δρόμου -μήκους 53 χιλιομέτρων, που θα ενώνει τη Λίμνη Βικτόρια με το Νταρ ες-Σαλάμ- από το 2005, όταν εξελέγη πρόεδρος της χώρας.

Σε μια προσπάθεια να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, ο Κικουέτε δεσμεύτηκε ότι ο δρόμος δεν θα είναι στρωμένος με άσφαλτο, αλλά με χαλίκι. Οι ερευνητές οι οποίοι υπογράφουν το άρθρο στο Nature ωστόσο εκτιμούν πως η διέλευση μεγάλων φορτηγών σύντομα θα οδηγήσει στην ασφαλτόστρωση του δρόμου και στην κατασκευή γεφυρών, που θα διαταράξουν τις ευαίσθητες ισορροπίες στο Σερενγκέτι. Τη δεκαετία του ’80, η Παγκόσμια Τράπεζα είχε αρνηθεί να χρηματοδοτήσει ανάλογο σχέδιο, κάτι που αυτή τη φορά είναι πρόθυμο να πράξει το Πεκίνο.

NAYTEMPORIKH

ΠΕΡΟΥ - ΑΛΥΚΕΣ MARAS Τα δάκρυα των Ινκα

AΠΟ ΤΟΝ ΤΑΚΗ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ERIC PASQUIER

Η συγκομιδή αλατιού τριάμισι χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας είναι πράγματι κάτι το ασυνήθιστο. Και όμως, αυτή είναι η καθημερινή ενασχόληση των κατοίκων της ιερής κοιλάδας της Urubamba, οι οποίοι μάλιστα χρησιμοποιούν τις ίδιες τεχνικές με τους Ινκα.

Η επίσκεψη στο Machu Picchu αποτελεί ταξίδι ζωής για όσους θέλουν να δουν το εμβληματικό μνημείο των Ινκα και να γνωρίσουν καλύτερα έναν από τους σημαντικότερους πολιτισμούς στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι συρρέουν κάθε χρόνο στην ιερή κοιλάδα της Urubamba, που συνδέει την πόλη Cuzco, την αρχαία πρωτεύουσα των Ινκα, με το Machu Picchu, το ανυπέρβλητο μνημείο τους. Κάπου στα μέσα της διαδρομής, περίπου 70 χιλιόμετρα βόρεια του Cuzco, σε μια απόκρημνη πλαγιά των περουβιανών Αν-δεων, βρίσκονται οι αλυκές Maras. Οι Ισπανοί κονκισταδόρ είχαν ονομάσει τη βουνοπλαγιά Βερόνικα.

Οι ντόπιοι, όμως, χρησιμοποιώντας την τοπική διάλεκτο Quechua, την αποκαλούν Huakay Willka (Ιερά Δάκρυα), όπως ακριβώς οι Ινκα, θεωρώντας ότι οι κρύσταλλοι άλατος είναι στην πραγματικότητα τα δάκρυα των προγόνων τους. Ο πολιτισμός των Ινκα μπορεί να έσβησε μέσα σε ελάχιστα χρόνια, τον 16ο αιώνα, από τους Ισπανούς κατακτητές, αλλά αμέτρητα είναι τα απομεινάρια του στην περιοχή. Μία από τις δραστηριότητές τους, μάλιστα, παραμένει ολοζώντανη σε υψόμετρο 3.500 στα δυσπρόσιτα και χιονοσκέπαστα βουνά. Στις πλαγιές τους, καθημερινά, εκατοντάδες κάτοικοι της περιοχής, οι περισσότεροι ινδιάνικης καταγωγής, καταγίνονται με τη συγκομιδή αλατιού με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που πραγματοποιούνταν εδώ και πολλούς αιώνες. Το θέαμα είναι πρωτοφανές: πάνω από 4.000 δεξαμενές-τηγάνια λαμπυρίζουν σαν πολύτιμοι λίθοι.

Το έντονο λευκό, σαν χαραγμένο με κιμωλία, κυριαρχεί πάνω στο καφετί της πλαγιάς, δίνοντας μια απόκοσμη αίσθηση πολικού τοπίου, καθώς η κρούστα του αλατιού μοιάζει με πάγο. Βέβαια, οι 30 βαθμοί Κελσίου και η υγρασία του τροπικού κλίματος επαναφέρουν τον επισκέπτη στην πραγματικότητα: βρίσκεται πολύ κοντά στον Ισημερινό. Το μέρος είναι εξαιρετικά ατμοσφαιρικό. Τα χρώματα αλλάζουν με τη φωτεινότητα του ήλιου. Ανάλογα με την ώρα, οι σκαλισμένες σε επίπεδα δεξαμενές αποκτούν διαφορετικές αποχρώσεις. Αυτός ο μοναδικός τόπος παρέμενε σχετικά άγνωστος για πολλά χρόνια, αφού την περιοχή ήλεγχε η οργάνωση Φωτεινό Μονοπάτι (Shining Path), η οποία απαγόρευε σε οποιονδήποτε την είσοδο. Από τα τέλη της δεκαετίας του '90, όμως, όταν η επιρροή της οργάνωσης -τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά- ελαχιστοποιήθηκε, άρχισαν σιγά-σιγά να καταφτάνουν τουρίστες.

Μύθοι και αινίγματα

Στις αλυκές Maras, ο τρόπος εξόρυξης του αλατιού είναι μοναδικός σε όλο τον κόσμο και εφαρμοζόταν ακόμη και πριν από τους Ινκα. Τα πάντα παραμένουν ίδια στο πέρασμα των αιώνων: οι τεχνικές για τη συλλογή του αλατιού, τα εργαλεία που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν και οι σημερινοί κάτοικοι της περιοχής, ακόμα και οι τοπικές σαμανιστικές δοξασίες. Είναι ένα ζωντανό παράδειγμα του τρόπου ζωής κατά την προκολομβιανή εποχή, διατηρημένο σαν από θαύμα στον 21ο αιώνα. Στην ουσία, η όλη διαδικασία εκμεταλλεύεται ένα καθαρά φυσικό φαινόμενο. Οι Ινκα και οι πρόγονοί τους έσκαβαν ρηχές στέρνες στις πλαγιές του βουνού Huakay Willka, αυτές γέμιζαν με αλμυρό νερό, που έτρεχε στις πλαγιές από πηγές σε ψηλότερα σημεία, και με φυσική εξάτμιση αφαιρούνταν η υγρασία.

Με αυτό τον τρόπο το αλάτι που παρέμενε συλλεγόταν πιο εύκολα. Τις πηγές των αλατούχων υδάτων ακολουθεί ένας μύθος τον οποίο οι ντόπιοι αναφέρουν σε κάθε ευκαιρία. Ενας από τους ηγέτες των Ινκα εκμεταλλευόταν την κοιλάδα Yucay. Οταν ζήτησε υπερβολικό φόρο υποτέλειας από τους Ινδιάνους καλ-λιεργητές γης, αυτοί αντέδρασαν σκεπάζοντας τις αλυκές και καθιστώντας τες άχρηστες.

Ομως το αλάτι επανεμφανίστηκε μέσα από δίδυμες πηγές και έτσι, σύμφωνα με το θρύλο, ο θεός Ιnti των Ινκα έδωσε τις αλυκές Maras στους Ινδιάνους Yucay. Οι δύο αυτές πηγές διατηρούν μέχρι σήμερα τα ονόματά τους: China η θηλυκή, Orko η αρσενική. Ο σύγχρονος μύθος τους, όμως, δεν είναι μόνο αποτέλεσμα των προαιώνιων ινδιάνικων δοξασιών. Προέρχεται από τους γεωλόγους, οι οποίοι έκαναν παρατηρήσεις και ακόμα δεν μπορούν να εξηγήσουν το γεγονός ότι για πολλούς αιώνες οι πηγές, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, τροφοδοτούν με νερό τις αλυκές σε σταθερές ποσότητες, ένα λίτρο ανά δευτερόλεπτο η China και τέσσερα λίτρα ανά δευτερόλεπτο η Orko. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι και οι αναλογίες στη χημική σύσταση του νερού των πηγών παραμένουν πάντα ίδιες (10% άλατα νατρίου και 10% - 12% άλατα αλουμινίου, χαλκού και άργυρου, με μια γλυφή γεύση θειαφιού και σιδήρου), ενώ αίνιγμα παραμένει για τους επιστήμονες η αμετάβλητη θερμοκρασία του νερού στους 22 βαθμούς Κελσίου χειμώνα - καλοκαίρι.

Επίπονη διαδικασία

Τις περισσότερες από 4.000 δεξαμενές-στέρνες (κατασκευασμένες σε αναβαθμίδες με λαξευτή πέτρα και άργιλο) εκμεταλλεύονται οι κάτοικοι της πόλης Maras και του γειτονικού χωριού Pichingoto. Η κάθε οικογένεια έχει στην ιδιοκτησία της 10 - 20 δεξαμενές, οι οποίες κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά. Η εξόρυξη αλατιού είναι μια επίπονη διαδικασία για τους άντρες, τις γυναίκες, ακόμη και τα παιδιά που απασχολούνται καθημερινά στις αλυκές. Η διαβρωτική και καυστική ιδιότητα του αλατιού, σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά υγρασίας, έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των εργατών. Τα κεφάλια τους προστατεύονται μόνο από ψηλά ψάθινα καπέλα και τα πόδια τους καλύπτονται με λάστιχα από παλιές ρόδες αυτοκινήτων. Με αυτά τα λάστιχα πατούν το αλάτι για να φύγει το νερό και στη συνέχεια με ξύλινες τάβλες ξύνουν προσεκτικά τον αλμυρό πολτό, για να τον καθαρίσουν από το χώμα.

Η εξάτμιση του νερού διαρκεί αρκετές εβδομάδες, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει ηλιοφάνεια και ο καιρός θα παραμείνει σύμμαχος, και έπειτα αρχίζει η συγκομιδή. Το αλάτι τοποθετείται σε καλάθια των 50 κιλών, τα οποία οι εργάτες κουβαλούν με τα χέρια μέσα από μονοπάτια στον κύριο χώρο συλλογής, στη συνέχεια μεταφέρονται με γαϊδουράκια στον κεντρικό δρόμο, όπου και μεταφορτώνονται σε φορτηγά (το μόνο μέσο μεταφοράς που έχει αλλάξει από την εποχή των Ινκα).

Οι 10 - 20 δεξαμενές που διαθέτει η κάθε οικογένεια αποδίδουν κατά μέσον όρο περίπου μισό τόνο αλάτι το μήνα. Οταν ένα κιλό Extra, η αγνότερη ποιότητα, πωλείται μόνο για 25 λεπτά το κιλό, ο πειρασμός για προσμείξεις είναι μεγάλος. Καθώς το βιομηχανικό αλάτι πωλείται στο 1/10 αυτής της τιμής, περίπου 1.000 δεξαμενές έχουν εγκαταλειφθεί ως ασύμφορες. Ακόμη και το υπουργείο Υγείας του Περού προτείνει την πρόσμειξη με ιώδιο, κάτι που οι ντόπιοι αρνούνται πεισματικά, διατηρώντας το προϊόν τους ανόθευτο. Στόχος της Marasal, της τοπικής κολεκτίβας που διαχειρίζεται τις αλυκές, είναι να εμποδίσει τις μεγάλες εταιρείες να ελέγξουν την παραγωγή και να αποτρέψει την εκμετάλλευση των εργατών και τη διαφθορά των διοικούντων. Οι εργαζόμενοι στις αλυκές είναι πάντα φιλικοί με τους τουρίστες. Φωτογραφίζονται μαζί τους και τους προσκαλούν να περπατήσουν στα πεζούλια που χωρίζουν το ένα «τηγάνι» από το άλλο. Είναι περήφανοι για το προϊόν της γης τους, όπως και οι πρόγονοί τους. Γι' αυτούς το αλάτι δεν είναι μόνο μια δραστηριότητα που ενισχύει τα λιγοστά εισοδήματά τους. Δεν παραλείπουν να λένε ότι οι κρυσταλλώδεις κόκκοι του ροζ αλατιού, που θεωρείται και το λιγότερο ραφιναρισμένο, έχουν μαγικές ιαματικές ιδιότητες σε πόνους και φλεγμονές όταν χρησιμοποιούνται σαν κατάπλασμα, αφού τυλιχτούν μέσα σε μαύρο ύφασμα. Κάθε άνοιξη περιμένουν τους gringos να καταφτάσουν και να βαπτιστούν στις πηγές, για να γιατρευτούν με τα παραδοσιακά γιατροσόφια της περιοχής. Η γειτονική περιοχή Moray, 5 - 6 χλμ. μακριά από τις αλυκές, θεωρείται ότι ήταν το γεωργικό εργαστήριο των Ινκα.

Σε υψόμετρο 3.500 δημιούργησαν κυκλικές, ομόκεντρες κατασκευές - εξώστες, με βάθος περίπου 100 μέτρα. Υπάρχουν τρεις τέτοιες κατασκευές και η κάθε μία είναι 30 μέτρα ψηλότερη από την άλλη. Το κάθε συγκρότημα ομόκεντρων κύκλων έχει δέκα εξώστες. Εδώ οι Ινκα καλλιεργούσαν τα φυτά τους. Σε κάθε εξώστη έσπερναν έως και τέσσερα διαφορετικά είδη. Ετσι, με τα χρόνια δημιουργήθηκαν δεκάδες είδη νέων ποικιλιών. Οπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, ο κάθε εξώστης έχει ακριβώς 0,5 βαθμούς Κελσίου διαφορά θερμοκρασίας από τον άλλο. Στην ουσία, καθένας από τους εξώστες είναι και ένα μικροκλίμα. Κάτι σαν ένα είδος θερμοκηπίου της εποχής. Κανείς δεν έχει καταφέρει να εξηγήσει ακόμα αυτές τις κλιματικές διαφορές από το ένα σημείο στο άλλο. Ο πολιτισμός των Ινκα μπορεί να εξαφανίστηκε, αλλά αυτοί οι λίγοι Ινδιάνοι του Περού συνεχίζουν περήφανοι το έργο των προγόνων τους.

Γνωρίζουν ότι η ποιότητα του προϊόντος που προσφέρουν είναι υψηλή, ασχέτως αν δεν αποκομίζουν μεγάλα κέρδη, και θα συνεχίσουν να το κάνουν. Αν οι 22 τόνοι αλατιού από τις αλυκές Maras που μοσχοπωλούνται κάθε χρόνο στις αγορές της Ιαπωνίας (όπου θεωρείται σπάνια λιχουδιά και έχει βραβευτεί ως το καλύτερο αλάτι στον κόσμο) είναι ένας καλός οιωνός για το μέλλον, τότε τα «δάκρυα των Ινκα» θα γίνουν δάκρυα χαράς για τους απογόνους τους.

Memo

ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Το αεροπορικό ταξίδι από την Αθήνα είναι πολύωρο, με δύο ενδιάμεσους σταθμούς. Οσοι προτιμούν να χρησιμοποιήσουν μόνο μία εταιρεία, η Iberia (T/210-35.36.004, www.iberia.com) πετάει στο Cuzco μέσω Μαδρίτης και Λίμα. Από το Cuzco στην κωμόπολη Maras η συγκοινωνία γίνεται μόνο με ταξί ή λεωφορεία ταξιδιωτικών γραφείων. Για πιo έντονη και αυθεντική αίσθηση της διαδρομής προτείνεται πεζοπορία μέσα από μονοπάτια, από τη Maras ώς τις αλυκές.

ΔΙΑΜΟΝΗ

Καταλύματα δεν υπάρχουν στη Maras. Τα κοντινότερα ξενοδοχεία βρίσκονται στις γειτονικές πόλεις Ollantaytambo και Urubamba, σε απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων.

Στην Ollantaytambo, το Hotel Pakaritampu
(Av. Ferrocarril s/n, Τ/+51.84.204020 begin_of_the_skype_highlighting +51.84.204020 end_of_the_skype_highlighting, www.pakaritampu.com)
«Σπίτι της Αυγής» στην τοπική διάλεκτο, διαθέτει 40 δωμάτια με ωραίους κήπους και εξαιρετική θέα. Είναι μια πολύ καλή επιλογή για να χρησιμοποιηθεί ως βάση για την περιήγηση στα μνημεία της περιοχής. Από 103 €.

Στην Urubamba, το Hotel & Spa San Agustin Urubamba
(Τ/+51.1.2032840 begin_of_the_skype_highlighting +51.1.2032840 end_of_the_skype_highlighting, www.hotelessanagustin.com.pe) προσφέρει οικονομικά όλες τις σύγχρονες ανέσεις σε ένα παραδοσιακό περουβιάνικο περιβάλλον. Από 60 €.

Στην ίδια πόλη, το νεόδμητο Hotel Rio Sagrado
(Τ/+51.84.201631 begin_of_the_skype_highlighting +51.84.201631 end_of_the_skype_highlighting, www.riosagrado.com) είναι από τα πολυτελέστερα ξενοδοχεία της Ιερής Κοιλάδας, με εντυπωσιακούς χώρους. Διαθέτει πακέτα περιήγησης σε όλα τα μνημεία και τα αξιοθέατα της περιοχής. Από 140 €.

Στο Cuzco, το Hotel Monasterio
(Calle Palacios 136, T/+51.1.6108300 begin_of_the_skype_highlighting +51.1.6108300 end_of_the_skype_highlighting, www.monasteriohotel.com) θεωρείται από τα κορυφαία του Περού. Είναι ουσιαστικά το αναπαλαιωμένο μοναστήρι San Antonio Abad (ένα εντυπωσιακό κτίριο του 1592). Από 195 €.

ΦΑΓΗΤΟ

• Γύρω από την περιοχή Maras υπάρχουν μόνο καντίνες και πλανόδιοι μικροπωλητές. Για ένα καλό γεύμα, στην Ollantaytambo, το Hearts Cafe (Plaza del Armas, Τ/+51.84.204078 begin_of_the_skype_highlighting +51.84.204078 end_of_the_skype_highlighting, www.heartscafe.org) είναι ένα απλό εστιατόριο με τοπικές και διεθνείς γεύσεις. Οι εισπράξεις του διατίθενται σε φιλανθρωπικά έργα. Το γειτονικό Tapas Bar Cactus (Calle Principal, T/+51.84.797162 begin_of_the_skype_highlighting +51.84.797162 end_of_the_skype_highlighting, www.bookingbox.org/cactus) έχει μικρή ποικιλία φαγητών, αλλά παραμένει ανοιχτό ώς τις 2 τη νύχτα.

• Στο Cuzco, τοπικά εδέσματα μπορείτε να απολαύσετε στο MAP Cafe (Plaza Nazarenas 231, Τ/ 51.84.242476), με εξαιρετικό σέρβις και διάκοσμο, μέσα στο Museo de Arte Precolombino, και στο Cicciolina (Triunfo 393, T/+51.84.239510 begin_of_the_skype_highlighting +51.84.239510 end_of_the_skype_highlighting), με εντυπωσιακό ντεκόρ και καλή δημιουργική κουζίνα.

ΧΡΗΣΙΜΑ

Η περιοχή των αλυκών Maras αλλά και ολόκληρη η Ιερή Κοιλάδα απαιτεί ένα καλά οργανωμένο ταξίδι. Ενδιαφέρουσες πληροφορίες παρέχουν το υπουργείο Τουρισμού του Περού (www.peru.info) καθώς και η ιστοσελίδα www.cuscoperu.com Εξειδικευμένα γραφεία θεωρούνται το Orient Express (T/+51.1.6126700 begin_of_the_skype_highlighting +51.1.6126700 end_of_the_skype_highlighting) για περιηγήσεις και το KB Tambo (T/+51.84.204091 begin_of_the_skype_highlighting +51.84.204091 end_of_the_skype_highlighting, www.kbperu.com) για πεζοπορία και ποδηλασία.

Η καλύτερη εποχή για ένα ταξίδι στην περιοχή είναι από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο, όταν το κλίμα είναι ήπιο. Αντίθετα, από το Δεκέμβριο μέχρι το Μάρτιο ο καιρός είναι εξαιρετικά βροχερός. Χρειάζεται επίσης εγκλιματισμός στο υψόμετρο 3.500.

KATHIMERINH

Εντοπισμός φούρνου από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στην Κύπρο

Σημαντικά στοιχεία και αποδείξεις για τον τρόπο για τη ζωή στην Κύπρο την εποχή του Χαλκού έφεραν οι ανασκαφές σε παραθαλάσσιο οικισμό, που εντοπίστηκε στην περιοχή Σκαλιά στην Κισσόνεργα της Πάφου. Μεταξύ άλλων, όπως ανακοίνωσε το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, βρέθηκαν κεραμικά, τα οποία χρησιμοποιούσαν ως μαγειρικά σκεύη οι αρχαίοι κάτοικοι αυτού του οικισμού. Μάλιστα εντοπίστηκε και ένας φούρνος παρόμοιος με αυτόν που χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα οι Κύπριοι για να ψήσουν το κρέας. Βάσει των ανασκαφών που έγιναν από ομάδα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, υπό τη διεύθυνση της δρος Lindy Crewe, φαίνεται πως η κατοίκηση αυτής της περιοχής ξεκινά από τις αρχές της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, 2300 - 1650 π.Χ. Στόχος της έρευνας ήταν η απάντηση σε βασικά ερωτήματα, όπως το πώς ζούσαν οι κάτοικοι της Εποχής του Χαλκού στην Κισσόνεργα, για πόσο διάστημα κατοικήθηκε η θέση και ποιες οι σχέσεις των ντόπιων με άλλες κοινότητες που κατοικούσαν στο νησί. Αυτός είναι ο πρώτος οικισμός αυτής της περιόδου που ανασκάπτεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Κύπρου αλλά και η μόνη γνωστή θέση που βρίσκεται παραθαλάσσια, σε αντίθεση με τους περισσότερους οικισμούς της Πρώιμης-Μέσης Εποχής του Χαλκού που βρίσκονται στην ενδοχώρα. Η πιο πρώιμη φάση που έχει εντοπιστεί μέχρι στιγμής, χαρακτηρίζεται από τα τυπικά ορθογώνια κτίσματα αποτελούμενα από πολλά δωμάτια, με τοίχους πλάτους περίπου 80 εκατοστών και θεμέλια που αποτελούνται από δύο σειρές λίθων. Σύμφωνα με την κεραμική, που βρέθηκε, οι οικίες θα πρέπει να είχαν εγκαταλειφθεί πριν από το τέλος της Μέσης Εποχής του Χαλκού. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως ένα μεγάλο ανοικτό χώρο. Κατά την πιο πρώιμη φάση που έχει αποκαλυφθεί μέχρι στιγμής, η περιοχή φαίνεται να είχε χρησιμοποιηθεί για δραστηριότητες που αφορούσαν τη μαγειρική. Βρέθηκε ένας μεγάλος σωρός από στάχτη με αποθέτες διαφόρων φάσεων, κάποιοι εκ των οποίων περιείχαν θραύσματα αγγείων στη βάση τους. Κατά τη διάρκεια της πιο ύστερης φάσης κατασκευάστηκε από πηλό μια μεγάλη κατασκευή που μοιάζει με φούρνο, παρόμοια πιθανόν με τους παραδοσιακούς κυπριακούς φούρνους. Μέσα στο στρώμα από στάχτη που βρέθηκε στη βάση της κατασκευής αποκαλύφθηκε σε μερική κατάρρευση ένα μεγάλο αποθηκευτικό αγγείο, το οποίο είχε τοποθετηθεί όρθιο σε λάκκο με ένα μαγειρικό σκεύος στη βάση του. Η κατασκευή αυτή είναι μοναδική για την Πρώιμη-Μέση Εποχή του Χαλκού στην Κύπρο. Η ομάδα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ ευελπιστεί ότι οι επόμενες ανασκαφικές περίοδοι θα αποκαλύψουν τις πρωιμότερες φάσεις που διατηρούνται κάτω από τις μεταγενέστερες. www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ – ΜΠΕ

Ιορδανία-Πέτρα: Στα ίχνη του Ιντιάνα Τζόουνς

Η ρόδινη πολιτεία, το πιο διάσημο τουριστικό αξιοθέατο της Μέσης Ανατολής, είναι ένα αριστούργημα γλυπτικής που σμιλεύτηκε πριν από 2.300 χρόνια από τους αρχαίους Ναβαταίους πάνω στα πορφυρά βράχια της Νότιας Ιορδανίας

PHOTO GALLERY

Δεν μοιάζει να δημιουργήθηκε από ανθρώπινο χέρι, βάσει ενός απλού σχεδίου, μα σαν να ξεφύτρωσε από θαύμα μέσα από τον βράχο - αιώνια, γαλήνια, μαγευτική, μοναδική. Είναι ένα θαύμα φυλαγμένο σε μια ανατολίτικη χώρα, μια ροδοκόκκινη πόλη τόσο παλιά όσο και ο χρόνος...» Εκστασιασμένος ο Αγγλος ποιητής Dean Burgan κατέγραφε πριν από περίπου ενάμιση αιώνα την προσωπική του εμπειρία από την επίσκεψη στην Πέτρα. Τη μυθική πρωτεύουσα των αρχαίων Ναβαταίων, γνωστή παγκοσμίως για τα πορφυροκόκκινα αρχιτεκτονικά μνημεία της, που συναρπάζουν με την επιβλητικότητα, το αρχιτεκτονικό κάλλος και την αντοχή τους στον χρόνο.

Εξερευνήστε τον αρχαιολογικό χώρο της Πέτρας με μια καμήλα

Αντλώντας στοιχεία από την αρχαιοελληνική και τη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική, λαξευμένοι ναοί, οικογενειακοί τάφοι, δημόσια κτίρια, κατοικίες, θέατρα, αγορές και χιλιάδες σκαλοπάτια αποτελούν τις συγκλονιστικές μαρτυρίες της Πέτρας. Σμιλευμένη από ανθρώπινο χέρι πριν από 2.300 χρόνια πάνω στα μαλακά ψαμμιτικά πετρώματα της περιοχής, η αρχαία πολιτεία της Ιορδανίας είναι ένα αξεπέραστο αριστούργημα που οφείλει την ύπαρξή της στη φυλή των Ναβαταίων, ενός δραστήριου αραβικού λαού με ανεπτυγμένο το εμπορικό πνεύμα.

Μαρτυρίες
Παρά το γεγονός ότι η Πέτρα υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις του αρχαίου κόσμου, μετά τον 13ο αιώνα «χάθηκε» από τους δυτικούς χάρτες και παρέμεινε για αιώνες ξεχασμένη μέσα στο ορεινό ανάγλυφο της ιορδανικής ερήμου. Το 1812, χάρη στην περιέργεια και την επιμονή του Ελβετού περιηγητή John Lewis Burckhart, η λησμονημένη πολιτεία αποκαλύφθηκε ξανά.

Η Πέτρα απέχει 245 χλμ. από την πρωτεύουσα Αμάν, μέσα στα γυμνά βουνά που εκτείνονται από τη Νεκρά Θάλασσα μέχρι τον κόλπο της Ακαμπα. Η εξαιρετική αρχιτεκτονική της πόλης, την έχει αναδείξει στον εντυπωσιακότερο αρχαιολογικό προορισμό της Μέσης Ανατολής και ένα από τα πιο ασυνήθιστα θεάματα του κόσμου.

Στους επισκέπτες σήμερα η Πέτρα έχει πολλά να προσφέρει: καταπληκτικές αρχαιολογικές μαρτυρίες, συναρπαστική ιστορία, τοπία που καθηλώνουν και γραφικά μονοπάτια. Για να δείτε τα κυριότερα αξιοθέατα αυτού του εκτεταμένου υπαίθριου αρχαιολογικού μουσείου, απαιτείται μια ολόκληρη ημέρα πεζοπορίας (ίσως και δύο), αλλά θα χρειαστείτε πολύ περισσότερες για να βιώσετε τη μαγεία της ιστορικής περιοχής.

Η UNESCO συμπεριέλαβε την Πέτρα στον κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς το 1985, όμως ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος της Ιορδανίας έγινε ευρέως γνωστός τέσσερα χρόνια αργότερα, χάρη στην κινηματογραφική υπερπαραγωγή «Ο Ιντιάνα Τζόουνς και η τελευταία Σταυροφορία», με πρωταγωνιστή τον Harrison Ford. Το 2007, η Πέτρα εξελέγη ως ένα από «Τα 7 νέα θαύματα του κόσμου».

Η Πέτρα και οι Ναβαταίοι
Μέχρι τον 7ο αιώνα π.Χ., σ’ όλη τη γύρω περιοχή (γνωστή ως Εδόμ) κατοικούσαν οι Εδομίτες. Ο ερχομός των Ναβαταίων από τον Βορρά της αραβικής χερσονήσου στα εδάφη της Εδόμ και η εγκατάστασή τους στην περιοχή Wadi Mousa (Κοιλάδα του Μωυσή), έγινε με πολύ αργούς ρυθμούς και ολοκληρώθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος, επίγονος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και βασιλιάς της Συρίας, οργάνωσε το 312 π.Χ. δύο εκστρατείες ενάντια των Ναβαταίων, για να καρπωθεί τα πλούτη που είχαν συγκεντρώσει. Απέτυχαν όμως και αυτό υποχρέωσε τον Αντίγονο να συνάψει τελικά συνθήκη ειρήνης μαζί τους, την οποία σεβάστηκαν και οι Σελευκίδες.

Μέσα στους επόμενους τρεις αιώνες, η Πέτρα εξελίχθηκε σ’ ένα σημαντικό σταυροδρόμι των εμπορικών οδών που συνέδεαν την Κίνα, την Ινδία και τη Νότιο Αραβία με την Αίγυπτο, τη Συρία, την Ελλάδα και τη Ρώμη. Οι Ναβαταίοι συνέχισαν να εμπορεύονται είδη πολυτελείας (λιβάνι, πολύτιμους λίθους, μπαχαρικά και μετάξι) και κατάφεραν σταδιακά να μεγαλώσουν το κράτος τους, που τον 1ο π.Χ. αιώνα εκτεινόταν από τη Δαμασκό έως τον Αραβικό κόλπο.

Η περίοδος της μεγάλης ακμής τοποθετείται μεταξύ της βασιλείας του Αρέθα Α’ (169 π.Χ.) και αυτής του Ραβίλα Β’ (71-106 μ.Χ.). Η πόλη της Πέτρας, που αριθμούσε περί τους 35.000 - 40.000 κατοίκους, έπαιρνε τη μορφή που παρουσιάζει σήμερα.

Η πρώτη απόπειρα των Ρωμαίων (63 π.Χ.) να καθυποτάξουν με τον στρατηγό Πομπήιο τους Ναβαταίους είχε ατυχή κατάληξη. Η ρωμαϊκή προσάρτηση ήρθε τελικά το 106 μ. Χ., όταν ο αυτοκράτορας Τραϊανός νίκησε τους Ναβαταίους και ίδρυσε την «επαρχία Πετραίας Αραβίας» με πρωτεύουσα την Πέτρα. Τον 3ο μ. Χ. αιώνα, όταν η πρωτεύουσα της επαρχίας μεταφέρθηκε στη Βόσρα και ταυτόχρονα άρχισαν οι επιδρομές των Σασσανιδών Περσών, ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για την πολιτεία. Με την κατάκτηση των Αράβων η περιοχή παρήκμασε και, παρά τη σύντομη παρουσία των Σταυροφόρων, η Πέτρα εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 13ο αιώνα.

Αν και οι αναφορές για την Πέτρα σε αρχαία κείμενα ήταν εκτενείς, η θέση της λησμονήθηκε και τα λαξευμένα οικοδομήματά της προσέφεραν καταφύγιο σε ντόπιες φυλές βεδουίνων. Η πόλη ανακαλύφθηκε το 1812, όταν ο Ελβετός περιηγητής John Lewis Burckhart, μεταμφιεσμένος σε μουσουλμάνο Βεδουίνο, και με τη δικαιολογία ότι ήθελε να προσκυνήσει τον τάφο του Ααρών, διέσχισε την κοίτη του ποταμού Wadi Mousa και αντίκρισε έκπληκτος την αρχαία Πέτρα των φιλολογικών πηγών.

Το όνομα της πόλης
Οι Ναβαταίοι ονόμαζαν την πόλη τους Ράκμου, που σημαίνει «Βράχος με χρωματιστές ραβδώσεις», ενώ οι Αραβες την αποκαλούσαν Ουάντι Μούσα (Κοιλάδα του Μωυσή). Η ονομασία Πέτρα είναι ελληνική και σύμφωνα με τον αρχαίο Ελληνα ιστορικό Ιερώνυμο από την Καρδία, δόθηκε από τους Ελληνες εμπόρους. Την άνοιξη οι κάτοικοι της Πέτρας γιόρταζαν μια θεότητα στην οποία προσέφεραν, ως θυσία, διάφορα αγαθά πάνω σε μια μεγάλη πέτρα. Η πέτρα αυτή υπάρχει ακόμα και σήμερα, βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης και ονομάζεται Ουμ-αλ-Μπιγιάρα.

Μια πολιτεία λαξευμένη στα βράχια
Τα μνημεία της Πέτρας σώζονται σήμερα σε σχετικά καλή κατάσταση και στην πλειονότητά τους αποτελούσαν ταφικά κτίσματα. Η οικιστική αρχιτεκτονική στην περιοχή ήταν άλλωστε πολύ περιορισμένη, αφού οι Ναβαταίοι, παρά τον πλουτισμό και τη κοινωνική τους διαφοροποίηση, παρέμειναν άνθρωποι των καραβανιών και προτιμούσαν να ζουν στις σκηνές τους.

Οι εντυπωσιακές προσόψεις των σμιλευμένων στους βράχους κτιρίων και τάφων, φανερώνουν την εμπορική σημασία και αίγλη της Πέτρας μέχρι και τα υστερορωμαϊκά χρόνια. Μπορεί η πόλη να μην κατακτήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο ή τους διαδόχους του, όμως οι επιδράσεις και η μίμηση ελληνιστικών αρχιτεκτονικών τύπων ήταν καταλυτική και οδήγησε στη δημιουργία εξαιρετικών δειγμάτων της ναβαταϊκής αρχιτεκτονικής.

Μετά τη προσάρτηση της περιοχής στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, στις προσόψεις των οικοδομημάτων της πόλης εμφανίζονται παράλληλα και στοιχεία της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής.

Οι χιλιάδες τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο την Πέτρα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν άλλο ένα ανεξίτηλο σημάδι της ιστορίας του ανθρώπου. Κανείς δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος μπροστά στο θέαμα των περίπου 3.000 κτισμάτων της νεκρόπολης των Ναβαταίων. Αν και έχουν γραφτεί πολλά για την Πέτρα, τίποτα -και κανένας- δεν μπορεί πραγματικά να σας προετοιμάσει γι’ αυτό το υπερθέαμα!

Πριν προσεγγίσετε την πόλη μπορείτε να επισκεφθείτε την πηγή Αϊν Μούσα, που υποτίθεται άνοιξε ο Μωυσής χτυπώντας δυο φορές τον βράχο. Η είσοδος στη Πέτρα γίνεται μέσω του στενού φαραγγιού Siq, που ξεπερνά σε μήκος το 1 χιλιόμετρο. Σε κάθε πλευρά του φαραγγιού ορθώνονται θεόρατοι κάθετοι βράχοι (80 μ. ύψος) με εκθαμβωτικά χρώματα και σχηματισμούς.

Κατά μήκος του φαραγγιού υπάρχουν ίχνη από ένα αρχαίο φράγμα, καθώς και αρκετά μικρά ταφικά μνημεία, όπως οι τρεις λίθινοι λαξευτοί «πυλώνες», ο τάφος με τους Οβελίσκους και το Τρίκλινο.

Στο τέλος του στενού Siq, εμφανίζεται ξαφνικά το διασημότερο και ωραιότερο μνημείο της Πέτρας, το «Θησαυροφυλάκιο» (Ελ Καζνέ), το οποίο η τοπική λαϊκή φαντασία αποδίδει στον Φαραώ. Πρόκειται για έναν υπέροχο λαξευμένο ταφικό ναό, με καθαρά ελληνιστικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, που όμοιός του δεν υπάρχει σε όλο τον κόσμο! Η πλειονότητα των αρχαιολόγων υποστηρίζει ότι το καλοδιατηρημένο μνημείο του Ελ Καζνέ κατασκευάστηκε στα χρόνια του βασιλιά Αρέθα Γ’ Φιλέλληνος από Ελληνες τεχνίτες (85-84 π. Χ.).

Λίγο πιο πέρα, αφού περάσετε από την «οδό των Προσόψεων» (εδώ υπάρχουν δεκάδες προσόψεις τάφων διαφορετικών εποχών και τεχνοτροπιών), φτάνετε στο αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο, με εδώλια λαξευμένα στον βράχο και υπερυψωμένη σκηνή. Χρονολογείται από τον 1ο μ.Χ. αιώνα, είναι χωρητικότητας 3.000 θεατών και κτίστηκε στη θέση παλαιότερου ελληνιστικού. Το θέατρο της Πέτρας φανερώνει τη πνευματική αφύπνιση των ντόπιων που επιτεύχθηκε με την επίδραση του Ελληνισμού.

Από την Πέτρα στην Ακαμπα
Μετά το ρωμαϊκό θέατρο, το φαράγγι ανοίγει και αποκαλύπτεται η κεντρική κοιλάδα της Πέτρας που εντυπωσιάζει με τη φυσική ομορφιά και την αρχιτεκτονική των κτισμάτων της.

Στον χώρο υπάρχουν εκατοντάδες περίτεχνα λαξευτοί τάφοι με περίπλοκα σκαλίσματα (ο τάφος της Υδρίας, ο τάφος των Λεόντων, ο τάφος των Οβελίσκων, ο Κορινθιακός τάφος, ο τάφος του Ρωμαίου στρατιώτη, κ.ά.). Αντίθετα, οι κατοικίες είναι ελάχιστες, μια και οι περισσότερες καταστράφηκαν από σεισμούς.

Από αυτό το σημείο ξεκινά και η κεντρική οδός της πόλης, που είναι περιστοιχισμένη από κιονοστοιχίες. Το κομμάτι αυτό της πόλης φέρει τη ρωμαϊκή σφραγίδα, με το Νυμφαίο, τις τρεις Αγορές, το Βασιλικό ανάκτορο, το Γυμνάσιο και το Τέμενος.

Σε αρκετή απόσταση από το κέντρο της ρόδινης πολιτείας (απαιτείται περίπου 40’ ανηφορική πεζοπορία σε 800 λαξευμένα σκαλοπάτια), ορθώνεται στην κορυφή ενός απότομου βράχου ο ναός Ελ-Ντεΐρ, που σημαίνει «Μοναστήρι».

Η κούραση της ανάβασης ξεχνιέται αμέσως, όταν βρεθείτε μπροστά σ’ ένα ακόμα υπέροχο μνημείο της Πέτρας, που χρονολογείται από τον 1ο μ.Χ. αιώνα και είναι εξ ολοκλήρου λαξευμένο στον βράχο. Από εδώ, η θέα της περιοχής είναι αποκαλυπτική, το βλέμμα απλώνεται τόσο στην κοιλάδα της Πέτρας, όσο και στο όρος Χορ, στην κορυφή του οποίου -σύμφωνα με την παράδοση- βρίσκεται ο τάφος του Ααρών.

Αν ο χρόνος είναι σύμμαχός σας, μετά την Πέτρα μπορείτε να επισκεφθείτε άλλους δύο αξιόλογους κοντινούς προορισμούς στα νότια της Ιορδανίας, την κοιλάδα Wadi Rum και τη παραλιακή πόλη Ακαμπα της Ερυθράς Θάλασσας.

Στο βιβλίο του «Seven Pillars of Wisdom» (Οι Επτά Στύλοι της Σοφίας), που συνέγραψε αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, ο Τ.Ε. Λόρενς (ο επονομαζόμενος Λόρενς της Αραβίας) περιγράφει ως «απέραντη» και «θεϊκή» την άγρια ομορφιά της Wadi Rum. Ο Αγγλος συνταγματάρχης, προκειμένου να αιφνιδιάσει την τουρκική φρουρά της Ακαμπα, είχε διασχίσει τότε την ιορδανική έρημο, περνώντας από την περιοχή της Wadi Rum.

Σαγηνευτικοί αμμόλοφοι, στενά φαράγγια, κόκκινη άμμος και πανύψηλοι γρανιτένιοι βράχοι σε ευφάνταστα σχήματα καλύπτουν σήμερα μια προστατευόμενη περιοχή 720 τ.χλμ. Την Wadi Rum μπορείτε να εξερευνήσετε με άλογα, καμήλες και τετρακίνητα οχήματα. Η περιοχή προσφέρεται για αναρριχήσεις, πεζοπορίες και ενδιαφέρουσες διαδρομές μέσα σε άγρια φαράγγια, ενώ υπάρχει η δυνατότητα να διανυκτερεύσετε στην έρημο, μέσα σε σκηνές Βεδουίνων.

Τέλος, σε απόσταση 50 χλμ. της Wadi Rum, βρίσκεται η νοτιότερη πόλη της Ιορδανίας, το παραθαλάσσιο θέρετρο Ακαμπα. Οι αμμουδερές παραλίες, τα καταγάλανα νερά και η πλούσια ζωή στους κοραλλιογενείς υφάλους, σε συνδυασμό με το εύκρατο μεσογειακό κλίμα και την πολύ καλή τουριστική υποδομή, την έχουν αναδείξει ως μια από τις ομορφότερες παραθαλάσσιες πόλεις της Ερυθράς Θάλασσας και έναν μικρό παράδεισο για τους οπαδούς των καταδύσεων.

Ενα μπαρόκ «Μοναστήρι»
Το «Μοναστήρι» συναγωνίζεται σε φήμη το Ελ Κασνέ. Η πρόσοψη του ναού έχει πλάτος 50 μ. και ύψος 43 μ., χωρίζεται σε δύο επίπεδα και η πλούσια διακόσμησή του παραπέμπει σε μπαρόκ ρυθμό! Η είσοδος οδηγεί σε μια ευρύχωρη τετράγωνη αίθουσα όπου υπήρχε βωμός, ενώ αξιόλογος είναι και ο θόλος του ναού, ύψους σχεδόν 10 μ. Ο ναός Ελ-Ντεΐρ ήταν αρχικά αφιερωμένος στον θεοποιημένο βασιλιά Ομπάντας Α’, αλλά την ονομασία «Μοναστήρι» πήρε τη βυζαντινή περίοδο, όταν έγινε τόπος λατρείας των ντόπιων χριστιανών.

FAST INFO

Πότε να πάτε
Η καλύτερη εποχή για να επισκεφθείτε την Πέτρα είναι από Οκτώβριο-Μάιο. Η θερμοκρασία κυμαίνεται τότε σε «φιλικά» επίπεδα (15-20°C) και η ατμόσφαιρα είναι αρκετά καθαρή. Το καλοκαίρι, αντίθετα, ο υδράργυρος εκτοξεύεται στους 42-45°C.

Απαραίτητα έγγραφα
Για τους Ελληνες πολίτες απαιτείται η έκδοση βίζας για την είσοδο στη χώρα. Βίζα μπορείτε να πάρετε από την πρεσβεία της Ιορδανίας στην Αθήνα (Παπαδιαμάντη 21, Παλαιό Ψυχικό, τηλ. 210-6744161, Φαξ. 210-6740578, e-mail: jor_embl@otenet.gr ).Το διαβατήριό σας πρέπει να έχει εξάμηνη ισχύ.

Πώς θα πάτε
Από την πρωτεύουσα Αμάν μπορείτε να πάτε στην Πέτρα, είτε με λεωφορείο (τρεις ώρες περίπου) είτε με ταξί. Η Πέτρα δεν διαθέτει αεροδρόμιο - το κοντινότερο βρίσκεται στην παραλιακή πόλη Ακαμπα (85 χλμ., νότια).

Τι να αγοράσετε
Πριν αγοράσετε οτιδήποτε, διαπραγματευτείτε για καλύτερη τιμή. Το παζάρεμα είναι άγραφος νόμος. Από την Ιορδανία μπορείτε να φέρετε παραδοσιακά υφαντά, κεραμικά, ασημένια κοσμήματα, ναργιλέδες, ντόπια χειροτεχνήματα, ξίφη Βεδουίνων και μπουκάλια με πολύχρωμη άμμο της ερήμου.

Πότε να επισκε­φθείτε την Πέτρα
Η καλύτερη ώρα για να επισκεφθείτε την Πέτρα, ειδικά εάν σκοπεύετε να φωτογραφίσετε, είναι νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα. Τότε, η γωνία του ήλιου υπογραμμίζει και ενισχύει τα εκπληκτικά χρώματα των βράχων.

Μέσα μεταφοράς
Στον αρχαιολογικό χώρο δεν επιτρέπεται η είσοδος σε μηχανοκίνητα οχήματα. Αν δεν θέλετε να περπατήσετε, για να περιηγηθείτε στη Πέτρα μπορείτε να νοικιάσετε άλογο, γαϊδούρι, καμήλα ή και άμαξα.

Το Θησαυ­ρο­φυλάκιο
Με το Ελ Κασνέ οι Ναβαταίοι γλύπτες έφτασαν την τέχνη τους σε πολύ υψηλό επίπεδο. Η διώροφη πρόσοψη του μνημείου έχει ύψος 45 μ. και πλάτος 25 μ. και ήταν στολισμένη με αγάλματα. Στο εσωτερικό υπάρχει μια μεγάλη αίθουσα σε σχήμα κύβου, με ακμή περίπου 13,5 μ., καθώς και άλλες τρεις μικρότερες. Στον δεύτερο όροφο της πρόσοψης ξεχωρίζει μια λαξευμένη υδρία. Οι Βεδουίνοι πίστευαν ότι η υδρία έκρυβε στο εσωτερικό της έναν θησαυρό, γι’ αυτό και επανειλημμένα την είχαν πυροβολήσει, για να την παραβιάσουν. Αυτή η παράδοση εξηγεί και την ονομασία «Θησαυρο­φυλάκιο».

Είσοδος και περιήγηση
Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο κοστίζει περίπου 26 ευρώ και το εισιτήριο ισχύει για δυο μέρες. Κατά την περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο, φορέστε άνετα παπούτσια, ανάλαφρα ρούχα και καπέλο για τον ήλιο, ενώ έχετε μαζί σας ένα παγούρι με νερό.

ΔΙΑΜΟΝΗ

ΠΕΤΡΑ
Στο χωριό Wadi Mousa, που θεωρείται η κοντινότερη βάση για εξορμήσεις στην Πέτρα, υπάρχουν δεκάδες καταλύματα, από ξενοδοχεία 5 αστέρων μέχρι ενοικιαζόμενα δωμάτια. Συστήνονται: «Grand View Hotel» (00962 3 2156871, www.grandview.com.jo ), «Crowne Plaza Re­sort Pe­tra» (00962 3 2156266,www.crowneplaza.com ), «Petra Marriott Hotel» (00962 3 215 6407, www.petramarriott.com ), «Silk Road Hotel» (00962 3 2157222 www.petrasilkroad.com ) και «Amra Pa­­lace Hotel» (00962 3 2157070, www.amrapalace.com ).

ΑΚΑΜΠΑ
Η Ακαμπα βρίσκεται σε καθεστώς Duty Free και διαθέτει αρκετά πολυτελή ξενοδοχεία. Προτείνονται: «Aqaba Movenpick Resort» (00962 3 2034020, www.moven­pick-aqaba.com ), «Inter­co­ntinental Hotel» (00962 3 2092222, www.ichotels­group.com ) και «Radis­son Blu Tala Bay Re­sort» (00962 3 2090777, www.radissonblu.com ).

ΦΑΓΗΤΟ

ΠΕΤΡΑ
Στην Ιορδανία μπορείτε να τρώτε άφοβα στα εστιατόρια, αλλά προτιμήστε να πίνετε μόνο εμφιαλωμένο νερό. Για αραβική κουζίνα, προτιμήστε τα εστιατόρια "ARABI", "AL WARDEH AL SHAMIEH" και "RED CAVE".

ΑΚΑΜΠΑ
Προτιμήστε τα εστιατόρια των ξενοδοχείων "AQABA MOVENPICK RESORT", "INTERCONTINENTAL HOTEL" και "AQABA GULF HOTEL".

Κωνσταντίνος Μητσάκης

ΕΘΝΟΣ